Wat bioscoopbezoek betreft ben ik relatief laat op stoom gekomen. In mijn jeugd ben ik nauwelijks of niet naar de bioscoop geweest. Ik ben opgegroeid in een protestants-christelijk milieu in Kampen. Daar werd zeer terughoudend tegen de bioscoop en - jaren later - de televisie aangekeken. Te werelds en soms te zondig. In Kampen was een knusse bioscoop in de Boven Nieuwstraat, naast hotel De Moriaan. Ik ben wel eens met mijn zuster en mijn zwager naar die bioscoop geweest. Die hadden toen verkering. Maar welke film ik daar heb gezien, dat weet ik niet meer. Die bezoeken werden oogluikend door mijn ouders toegestaan.
Uit die tijd stamt ook de geschiedenis van de film die ik nooit heb gezien:
De Overval (1962), één van de Nederlandse filmklassiekers en handelend over de overval op de gevangenis in Leeuwarden op 8 december 1944. https://www.youtube.com/watch?v=jufIgJh_YkU Ik zat toen net in de tweede klas van de H.B.S. en ik weet nog, dat ik vaak naar de bioscoop fietste om naar de foto's in de vitrines te kijken. Mijn vader wilde De Overval ook zien, maar in mijn herinnering was het mijn moeder die er een stokje voor stak. Niet naar de bioscoop.
Eigenaardig eigenlijk, die weerstand tegen de film en de bioscoop. Het medium bestond immers al meer dan een halve eeuw. Eind negentiende eeuw begonnen als kermisattractie en rondreizende bioscopen, in de jaren vóór de tweede wereldoorlog uitgebreid in de gedaanten van buurtbioscopen en stadsbioscopen, uitmondend in een algemeen aanvaard uitgaansverschijnsel: een "bioscoopje pikken" op zaterdagavond.
Toen ik zelf eind jaren zestig van de vorige eeuw verkering kreeg begon mijn bioscoopleven op gang te komen. Eén van de eerste films die ik toen met
mijn "ex" heb gezien was Butch Cassidy and the Sundance Kid (1969) met het liedje "Raindrops keep falling on my head" en de beroemde fietsscène. Een film met o.a. Paul Newman, Katharine Ross en Robert Redford. We hebben die film gezien in een bioscoop in Groningen.
https://www.youtube.com/watch?v=S2OdPDEG6aQ&feature=fvwrel Een andere hit uit die tijd: Once upon a time in the West (1968) met Henry Fonda en Claudia Cardinale https://www.youtube.com/watch?v=MNGQ1hUyx-k
Toen we - pas getrouwd - in Epe woonden, zijn we wel eens naar de film geweest in Apeldoorn en Zwolle. Daarna woonden we een jaar in Emmen en daar zijn we nooit naar de bioscoop geweest. Later streken we in Amersfoort neer en daar hebben we vaak de bioscoop bezocht. Uit die tijd herinner ik
mij nog een anekdote. Mijn - inmiddels overleden - schoonouders waren te logeren en op een avond gingen we naar de bioscoop om de griezelfilm Sharks, deel 1 te zien. Elke keer als die kunstmatige haai uit het water opdook, of de kapitein van het bootje bij de benen greep en opvrat, gilde
mijn schoonmoeder het uit. Middenin de bioscoopzaal.
Dat was in de jaren zeventig van de vorige eeuw. In die tijd kwam een nieuw fenomeen op: de seksbioscoop. Seksshops waren nog maar net "gelegaliseerd" en het was tijd voor de volgende stap. In politiek Den Haag leverde dat in die tijd veel debatten op. Het was ten tijde van de kabinetten Den Uyl-Van Agt en Van Agt-Wiegel. De vrij orthodox-katholieke Van Agt was eigenlijk wars van deze ontwikkelingen, net zoals hij tegen de abortuskliniek Bloemenhove en tegen de psychiatrische inrichting Dennendal was. Ik kan mij van de tv en uit de kranten nog herinneren hoe op zekere dag Van Agt, andere bewindslieden en Kamerleden op bezoek gingen bij een seksbioscoop in Den Haag. Ze kwamen er met rode oortjes weer uit, opgewacht door een horde journalisten. Eind van het liedje was, dat seksbioscopen werden toegestaan. In Amersfoort was er ook één, aan de Zuidsingel in het centrum. Daar ben ik met mijn "ex" wel eens geweest, na mijn scheiding alleen en later een paar keer met "mijn" vriendin. Er heerste altijd een broeierig sfeertje. Mannen moesten onder de filmvoorstelling, of tijdens de pauze vaak opvallend lang naar het toilet en op de achterste rijen zaten meestal Marokkaanse en Turkse stellen en echtparen. Dan hoorde je daar opeens diep gezucht vandaan komen. Die waren natuurlijk niets gewend. Flauwe aftreksels van erotiek, zoals Turks Fruit, Blue Movie, Rooie Sien en Wat zien ik waren bestemd voor de reguliere bioscopen. Turls Fruit heb ik gezien in de bioscoop tegenover het voormalige gebouw van de Amersfoortse Courant aan de Snouckaertlaan. Soldaat van Oranje (1979) is een andere film uit die tijd.
Later heb ik met "mijn" vriendin talloze films gezien in bioscopen en filmhuizen in Den Haag, Amsterdam, Haarlem, Leiden, Voorschoten en Wassenaar. De voormalige bioscoop Astra in de Langstraat in Wassenaar verdient bijzondere vermelding. In mijn beleving was dat een bioscoop zoals een bioscoop hoort te zijn. In de zaal waren geen rijen stoelen, maar er stonden tafeltjes met nummers erop. Op de tafeltjes stonden asbakken. Achterin de zaal was een podium met ook daarop enkele tafels en - vooral - een bar. De beste tafel was tafel nummer 1, op het podium, vlakbij de bar.
Je kon tijdens de filmvoorstelling gewoon roken en drankjes drinken. Als je tafel nummer 1 had, dan kon je tijdens de film flesjes bier en glazen wijn kopen. Eén van de films die ik daar heb gezien was The Untouchables.
In Voorschoten was een soortgelijke bioscoop, vlak naast Het Wapen van Voorschoten. Astra is verdwenen en vervangen door een net en braaf Filmhuis in de nieuwe bibliotheek van Wassenaar. In de pauze kun je drankjes kopen aan een bar in de bibliotheek en die nuttigen temidden van boeken, kranten en tijdschriften. Best leuk. Een minder leuke, zeg maar gerust slaapverwekkende, ervaring daar was het zien van de zwart-wit-film
The Artist, handelend over een beroemde acteur die niet de overgang kon maken van de stomme film naar de geluidsfilm. Het product was in talloze recensies de hemel in geprezen, maar wij vonden het een uiterst vervelende film. Zwart-wit, zonder geluid en heel langzaam.
Een film die we vele malen hebben bekeken was Ciske de Rat met Danny de Munk in de hoofdrol. Dat was in 1984, in de tijd dat filmvertoningen nog vooraf werden gegaan door het Polygoon Journaal. Wij kwamen niet voor Ciske de Rat, maar juist voor dat Polygoon Journaal. Daar was ik namelijk in te zien, spelend op mijn gitaar. Ik had namelijk in maart van dat jaar meegedaan aan de Nederlandse gitaarkampioenschappen in Paradiso in Amsterdam en het Polygoon Journaal had daar ook van mijn optreden een opname gemaakt.
Ik speelde daar "Steam Roller Blues".
Een film die bijzondere indruk op ons heeft gemaakt is Breaking The Waves (1996), die het verhaal vertelt over de tragische lotgevallen van een jonge vrouw in een orthodox-christelijk en zeer bekrompen Schots dorpje. https://www.youtube.com/watch?v=6hqklzvElp4 https://www.youtube.com/watch?v=8tJWk9CF08Q&feature=endscreen&NR=1 We hebben die film gezien in het Filmhuis in Leiden en na afloop liepen ons de tranen over de wangen en we verlieten diep onder de indruk de zaal.
Een mooie film vond ik ook De Avonden (1988) met Rijk de Gooijer in de rol van de vader van Frits van Egters (Echters?). Het is een verfilming van het gelijknamige boek van Gerard Reve en vertelt over het leven van deze Frits
in een doorsnee gezin in de tweede helft van de jaren veertig van de vorige eeuw, vlak na de oorlog. De tijd dat er nog vruchtenwijn - in dit geval appelwijn - werd gedronken op oudejaarsavond. Enkele andere films die ik heb gezien: The Godfather (1972) met Marlon Brando, One flew over the cuckoo's nest (1975) met Jack Nicholson, Een vlucht regenwulpen, Op Hoop van Zegen (1986), De IJssalon (oorlogsfilm uit 1985), Het meisje met het rode haar
(over Hanny Schaft), Eline Veere (verfilming 1991 van het gelijknamige boek van Louis Couperus), Het is een schoone dag geweest (1993, over het eenvoudige en natuurlijke leven van een boer).
Een bijzondere belevenis was het bijwonen, een paar jaar geleden, van het Heimat-weekend in het nieuwe Haagse Filmhuis aan het Spui. Daar werden alle 32 afleveringen getoond van Heimat, eine Deutsche Chronik van Edgar Reitz. Het handelt over de geschiedenis van en ontwikkelingen binnen een familie in de Hunsrück in de periode van het einde van de eerste wereldoorlog tot en met het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw. Het geeft op een prachtiger manier een tijdsbeeld weer, een tijd zoals ik die ook nog voor een deel heb meegemaakt. Een prachtige serie films, die ook op televisie is uitgezonden en die ik in zijn geheel op (nu ouderwetse) videobanden heb opgenomen. Die films kun je steeds opnieuw bekijken zonder dat het verveelt. Kom daar nu nog eens om. https://www.youtube.com/watch?v=WhRUS4eBk-M&feature=related Deze verfilming staat bij mij op de eerste plaats in een lange rij van andere mooie films.
Willem Franssen
Geen opmerkingen:
Een reactie posten